Alles over de asperge
Alles over de asperge
Asperge is een bijzonder product. Ieder jaar opnieuw geboren, elke keer weer hevig gekoesterd. En ook haar koosnamen liegen er niet om: ‘koningin der groente’, het ‘witte goud’, ‘points d’amour’, ‘parels van het land’.
Welk product kent immers een asperge-opening, aspergemarkten, aspergekookboeken, aspergebroederschappen, aspergeroutes, aspergeschilderkunst, aspergewijnen, aspergeschalen, Asperge relatiepakketten, een aspergemuseum, een gedichtenbundel etc.
De Plant
De wetenschappelijke naam is: Asparagus officinalis L. De asperge behoort tot de familie van de lelieachtigen, zoals bijv. lelie, narcis, knoflook en prei. Het is een meerjarig gewas, dat doorgaans tien jaar op hetzelfde perceel blijft staan.
De vermeerdering van asperge vindt plaats door zaad. Voor de aanleg van 1 ha is ongeveer ¾ kg zaad nodig. Het zaad is kostbaar, de prijs kan zelfs oplopen tot € 0,25 per zaadje. Voor 1ha heb je ongeveer 40.000 zaden nodig. De plant opkweek vindt plaats bij professionele plantenkwekers. De zaden worden begin april met precisie d.m.v. zaaimachines uitgezaaid en het jaar daarop rond eind maart worden de planten gerooid. De 1-jarige planten worden dan geplant op hun definitieve standplaats in geulen op een diepte van ± 20 tot 22cm en op een rijafstand van 160 cm. Per ha zijn ongeveer 30.000 planten nodig.
De cyclus ziet er dan als volgt uit:
1e jaar wordt niet geoogst. De jonge plant moet zich kunnen ontwikkelen
2e jaar wordt 2000 KG per ha geoogst
3e jaar wordt tot 1 juni geoogst;
4e tot en met het 10e jaar wordt volledig geoogst (tot St. Jan 24 juni)
10e jaar worden de planten vernietigd en eventueel gerooid.
Een sterke aspergeplant levert in een oogstseizoen meer dan twintig stengels. Op een warme dag groeit een stengel soms wel 7 centimeter.
Kwaliteit
Asperge wordt op grond van de kleur ingedeeld in 4 groepen:
Witte asperge
Violette asperge: de kop van de asperge is roze tot violet gekleurd en de stengel is wit.
Violette groene asperge: de kop van de asperge is violet en de stengel groen
Groene asperge: de kop en het grootste gedeelte van de stengel is groen
In de sorteringvoorschriften van ZON fruit & Vegetables worden 20 verschillende sorteringen onderscheiden voor witte asperges.
Hoe groeit de asperge ?
Hoe warmer, hoe sneller
Als eind maart de zon de aarde met de wortelknoppen van de asperges voldoende opwarmt (10°C), kunnen de stengels gaan uitlopen. Hoe warmer het in ‘het bed’ wordt, hoe sneller de asperges groeien. Soms wel 10 cm per dag, als de temperatuur boven 25 graden komt. Als er een barstje in de aarde komt, moeten de asperges gestoken worden. Vaak is dat ‘s ochtends vroeg. Dan wekt het zonlicht hen en willen ze het liefst met hun kopjes uit de grond. Ze zouden dan (groen) kleuren en dat past niet bij witte asperges. Vanaf half april t/m de dag van St. Jan (24 juni) kan er in de open lucht geoogst worden. Daarna is het officiële seizoen voorbij. De stengels groeien nu boven hun bed uit. Uiteindelijk sterven ze af. De wortels die onder de grond zitten overwinteren hier en zijn zo tegen alle weersinvloeden bestand.
Steeds vroegere stengels
Door toepassing van verschillende technieken, zijn er al asperges te koop voordat het eigenlijke seizoen is begonnen. Er wordt bijvoorbeeld anti condensfolie gebruikt die over de bedden wordt gedrapeerd bij het opploegen. Hierdoor is de aspergeoogst 14 dagen eerder. Maar er zijn hulpmiddelen die zorgen voor een nog vroegere oogst. Het gebruik van zwarte, niet licht doorlatende folie – die al begin maart over de bedden wordt gelegd – geeft een oogstversnelling van een maand. Zeker in combinatie met grondverwarming. En het kan nog eerder. Door het telen in kassen en het gebruik maken van onder- en bovengrondse verwarming, zien we al volwaardige asperges opduiken in december
Oudheid
In Nederland is het product asperge sinds de Middeleeuwen bekend. In Groningen en omstreken waren de meeste aspergebedden in de achttiende eeuw te vinden. Waar ze door de welgestelde werden gekweekt. In de negentiende eeuw werd de teelt grootschaliger. De teelt begon in het westen (het Westland en het tegenwoordige bollen gebied bij Rijnsburg en omgeving) maar verschoof al snel naar Brabant (Bergen op Zoom en omgeving). Dit door de aanwezigheid van uitstekende zandgronden.
Na de tweede wereldoorlog werd Zuidoost-Nederland hèt aspergecentrum van Nederland. Als hoofdoorzaken van de snelle uitbreiding in dit gebied zijn te noemen: de aanwezigheid van rulle zandgronden, grote gezinnen, beschikbaarheid van arbeidskranten, de aanwezigheid van een grote veiling en het Duitse Ruhrgebied als grote afnemer in de directe nabijheid. Al zijn verspreid over Nederland diverse kleinere aspergegebieden terug te vinden.
Leuke weetjes, lekkere feiten over de asperge
Het horen van versheid
Verse asperges kun je zien en herkennen aan hun enigszins lichte glans.
Ook kun je de versheid voelen. Door met je vingernagel even in de stengel te drukken en te letten op het vocht dat eruit komt. Maar het beste is de versheid te horen. Wrijf twee asperges tegen elkaar en je hoort direct een soort piepend geluid. Allemaal tekenen van absolute versheid.
Mannen populairder dan vrouwen.
Er zijn vrouwelijke aspergeplanten en mannelijke. Deze laatste geven echter een opbrengst die wel 40% hoger is per ha dan die van hun vrouwelijke collega’s. De kwekers weten dit natuurlijk ook. Daarom gebruiken ze vrijwel uitsluitend mannelijke planten voor hun teelt. De vrouwen vormen bij de asperges dus echt het zwakke geslacht.
AA
Telers hebben het steeds over asperges van dubbel A – kwaliteit. Wat bedoelen ze dan?
Welaan, dit is de beste aspergekwaliteit die u zich kunt wensen. De stengels hebben een doorsnede van 20 à 28 mm en een gemiddelde lengte van 19-22 cm. De kop van de asperge is gesloten, de kleur is lelieblank en enigszins lichtglanzend. En voor de liefhebber: er gaan twaalf stuks dubbele AA asperges in één kilo.
Warmteminnend, warmterisic
Asperge is een warmteminnend gewas. De plant groeit het beste in voldoende warmte en vocht. Een bodemtemperatuur tussen 18° – 20° is optimaal voor de groei. Deze kan bereikt worden met verschillende hulpmiddelen. Opblaastunnels zorgen er prima voor dat de bodem eerder wordt opgewarmd. Maar deze tunnels vormen ook een risico. Want als het te warm wordt, komt er een te snelle groei. Dit levert een mindere kwaliteit asperge op, met een holle stengel en een lossere kop. Het kunnen beheersen van die temperatuur is daarom van groot belang.
Asparagus officinalis
Weet u, dat het geslacht asparagus zo’n 150 soorten kent? En dat de teeltasperge de fraaie Latijnse naam asparagus officinalis draagt? Waarbij ‘officinalis’ duidt op een waarschijnlijk geneeskrachtige werking. Maar wat zegt een naam, zou een groot schrijver zeggen, als het maar waarschijnlijk is?!
Zuiver zaad
Alleen zuiver zaad levert de plantenkweker het (planten)ras op, waarvan hij op aankan. De productie van deze zaden gebeurt daarom in kassen. Hier is de minste kans op ongewenste bestuiving. Ook is de temperatuur hier beter te reguleren, waardoor er sneller en meer zaden geproduceerd worden dan in de open lucht. Om de planten zo min mogelijk te beschadigen, gebeurt het winnen van de zaden met de handen. Een zeer arbeidsintensief karwei. Het duurt wel 10 uur voor 1 kilo zaden is verzameld.
Een probleem oplossen
Keizer Augustus zei het al rond het begin van onze jaartelling : “Je moet over het oplossen van een probleem niet langer doen, dan de tijd die nodig is om asperges te koken…”
Kater
Wetenschappers hebben dé oplossing gevonden tegen een kater: veel water drinken en asperges eten. Volgens de Zuid-Koreaanse wetenschappers zorgen de aminozuren en de mineralen in de asperges ervoor dat je sneller herstelt van een kater. Ook zouden ze de levercellen beschermen tegen de giftige stoffen in alcohol.
De onderzoekers bestudeerden voor het onderzoek het effect van aspergescheuten en bladeren op menselijke levercellen. Ze ontdekten onder meer dat de giftige stoffen in de levercellen minder aanwezig waren na een behandeling met het extract van asperges. De onderzoekers vinden dan ook dat de resultaten van het onderzoek bewijzen dat asperges de effecten van een avondje doorzakken verminderen.
10 feiten op een rij
In de oudheid, bij de Grieken, Romeinen en Chinezen, werden asperges omschreven als geneeskrachtig. Tegenwoordig vinden we ze vooral lekker. Toch zijn asperges ook erg gezond. Ze zijn rijk aan vitamines en mineralen. Het Vitamine Informatie Bureau zette samen met het Nederlands asperge centrum de meest opvallende feiten over de asperge op een rij.
1. Asperges zijn goed voor het hele lijf Asperges bevatten veel vitamine K, vitamine C, vitamine B1, B2, vitamine E en foliumzuur (vitamine B11). Daarmee zorgen ze voor het hele lichaam, van celdeling tot het immuunsysteem, van bloedstolling tot huid, haar en botten.
2. Asperges zijn vooral rijk aan vitamine E In vergelijking met andere verse groente zijn asperges rijk aan vitamine E. Vitamine E (tocoferol), een vetoplosbare vitamine, speelt een rol bij de aanmaak van rode bloedcellen en het in stand houden van spier- en andere weefsels. Ook is het belangrijk voor de weerstand. Vitamine E is een antioxidant. Asperges bevatten nog meer antioxidanten: zogenaamde flavonoïden. Deze stoffen kunnen ontstekingsreacties in het lichaam remmen.
3. B-vitamines zitten vooral in het kopje van de asperge Asperges bulken van de vitamines van de B-groep. Deze vitamines, die bijvoorbeeld een rol spelen bij de energievoorziening in het lichaam, zitten opvallend genoeg vooral in de kopjes van de asperge.
4. Asperges bevatten veel mineralen Asperges op het menu leveren je ook veel mineralen. Een portie asperges bevat kalium, calcium, magnesium, ijzer en een beetje koper, mangaan, zink en fluor. Afhankelijk van het gehalte in de grond bevatten asperges ook selenium. Asperges passen erg goed in een natriumbeperkt oftewel een zoutarm dieet. Dit omdat de asperge zonder verdere toevoegingen een duidelijke eigen smaak heeft en het niet nodig is om zout toe te voegen voor de smaak.
5. Asperges zijn goed voor de nieren Asperges zijn vochtafdrijvend en daarmee goed voor de nieren. Diezelfde nieren maken ook een vloeistof van de stoffen die het lichaam niet nodig heeft: de urine. Asperges kunnen je urine een sterke geur geven door de manier waarop je lichaam ze verteert. Bepaalde stoffen in de asperge asparaginezuur worden in het lichaam omgezet in vluchtige zwavelhoudende verbindingen. Deze geven je plas de typische geur. Niet iedereen heeft hier overigens last van, al is het niet helemaal duidelijk waarom. Waarschijnlijk beschikken sommige mensen niet over de enzymen om het asparaginezuur om te zetten.
6. Asperge maakt slank De asperge bevat zoals alle groenten zeer weinig calorieën (20 kcal per 100 g). Ter vergelijking: je moet bijna een halve kilo asperges verorberen om evenveel calorieën binnen te krijgen als in een reep chocolade van 75 gram. Je moet dan wel kalm aan doen met de traditionele bereiding met roombotersaus, gekookte eieren en ham.
7. Wit, groen of paars maakt uit als het om vitamines gaat Er zijn drie soorten asperges: witte, groene en paarse. De witte asperges zijn de jonge scheuten van de aspergeplant, het deel dat onder de grond groeit. Groene en paarse asperges zijn dezelfde stengels maar groeien boven de grond. Het vitaminegehalte van de asperge varieert naar gelang de soort. Groene asperges bevatten over het algemeen de meeste vitamines. Paarse asperges bevatten in verhouding iets meer vitamine C en provitamine A.
8. Asperges zijn vers als ze piepen Wrijf twee stengels tegen elkaar. Als ze een tsjirpend of piepend geluid maken, zijn ze vers. Het topje moet stevig aanvoelen, de onderkant van de stengel mag niet ingedroogd of houterig zijn en niet meegeven als je erin knijpt.
9. Bij asperges zijn mannen populairder dan vrouwen Er zijn vrouwelijke en mannelijke aspergeplanten. Deze laatste zorgen voor een opbrengst die wel 40% hoger is dan die van de vrouwelijke variant. De kwekers weten dit natuurlijk ook. Daarom gebruiken ze vrijwel uitsluitend mannelijke planten voor hun teelt.
10. De langste asperge ooit gestoken is 3,11 meter lang
Deze asperge is te bewonderen in het Nationaal Asperge- en Champignonmuseum De Locht in Melderslo (Limburg). Op een warme dag groeit een stengel soms wel meer dan tien centimeter!
